Η συνέντευξη ήταν τεράστιο επικοινωνιακό γεγονός με παγκόσμιες πολιτικές επιπτώσεις. Ήταν δυναμική από δημοσιογραφική άποψη, αλλά κατά διαστήματα ο Πούτιν ήταν φλύαρος και ο Κάρλσον δυσκολευόταν να παρακολουθήσει τη ροή της συζήτησης. Η πραγματική σημασία της, ωστόσο, έγκειται στον πολιτικό της περιεχόμενο κι εκεί τέσσερα σημεία ξεχωρίζουν.
Πρώτον, και σημαντικότερο, είναι το γεγονός ότι η συνέντευξη έγινε από δεξιό Αμερικανό δημοσιογράφο και το κύριο θέμα της ήταν πόλεμος σε ευρωπαϊκό έδαφος. Ο Κάρλσον αντιμετώπισε σφοδρότατη επίθεση από το φιλελεύθερο κατεστημένο των ΗΠΑ. Η Χίλαρι Κλίντον, για άλλη μια φορά, αποδείχθηκε πολιτικά αδέξια, ακόμη και γελοία, στην επίθεση εναντίον του.
Παρ' όλα αυτά, η συνέντευξη πραγματοποιήθηκε. Οι ηγεμονικές ΗΠΑ κατάφεραν να έχουν δημόσια συζήτηση γι’ αυτό το καυτό ζήτημα, έστω και με αυτούς τους όρους. Η Ευρώπη που είναι; Απολύτως πουθενά. Ο λόγος είναι, φυσικά, ότι η Ευρώπη είναι υποτακτικός των ΗΠΑ και οι υποτελείς δεν διενεργούν ανοικτές συζητήσεις.
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο που σήμερα καθοδηγείται από την κεντροδεξιά και την κεντροαριστερά, χρηματοδοτεί έναν απίστευτα επικίνδυνο πόλεμο στην Ευρώπη, χωρίς να διεξάγει πραγματική συζήτηση. Η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, μια μη εκλεγμένη και ατάλαντη πολιτικός, διαπρέπει στη ρωσοφοβία. Ο Πούτιν προσπέρασε τους υποτελείς και σηματοδότησε την επιθυμία του να επικοινωνήσει άμεσα με την ηγεμονική δύναμη.
Η Ευρώπη χρειάζεται επειγόντως να ακουστούν κριτικές φωνές που αμφισβητούν το σημερινό στάτους κβο. Τα πράγματα θα αλλάξουν με τις ευρωεκλογές, αλλά μπορεί να γίνουν ακόμη πιο επικίνδυνα, αν η αλλαγή προέλθει από την άκρα δεξιά. Χρειάζεται εσπευσμένα μια δυνατή δημόσια φωνή από τη ριζοσπαστική αριστερά.
Δεύτερον, έγινε απολύτως σαφές ότι ο Πούτιν είναι Ρώσος εθνικιστής χωρίς ίχνος προοδευτικής πολιτικής ή αντιιμπεριαλιστικής αντίληψης. Αντιμετωπίζει την ολομέτωπη επίθεση των ηγεμονικών ΗΠΑ, αλλά δεν το κάνει στη βάση θεμελιωδών αρχών δικαιοσύνης ή ισότητας μεταξύ των χωρών. Θέλει απλώς να αναγνωριστεί η χώρα του ως μεγάλη δύναμη, με βαρύνοντα λόγο στη διαχείριση των διεθνών οικονομικών και πολιτικών πραγμάτων. Αυτό ακριβώς δεν είναι πρόθυμες να του παραχωρήσουν οι ΗΠΑ. Όσοι φαντάζονται ότι ο Πούτιν πρεσβεύει κατά κάποιο τρόπο τη φιλική συνεργασία μεταξύ κρατών δεν τον έχουν ακούσει με προσοχή.
Τρίτον, ο Πούτιν κατέστησε σαφές τι εννοεί με την πολυπολικότητα προωθώντας τα BRICS. Πρόκειται για αμφισβήτηση του παγκόσμιου ηγεμόνα από αναδυόμενες καπιταλιστικές δυνάμεις, οι οποίες προσβλέπουν σε μεγαλύτερο μερίδιο της παγκόσμιας οικονομίας και αντίστοιχη γεωπολιτική επιρροή. Ο Πούτιν δεν επιδιώκει να χωρίσει την παγκόσμια οικονομία σε μπλοκ που ανταγωνίζονται το ένα το άλλο. Αντίθετα, τονίζει ότι η παγκόσμια οικονομία είναι ενιαία οντότητα.
Ως ενιαία βλέπει την παγκόσμια οικονομία το μεγάλο ρωσικό και φυσικά το κινεζικό κεφάλαιο. Και τα δύο δεν επιδιώκουν καμία εδαφική ή άλλη αποκλειστικότητα, ακόμη και όταν οι Αμερικανοί τους επιβάλλουν κυρώσεις.
Σίγουρα, η πρόκληση των BRICS αποτελεί σοβαρό κίνδυνο για την ηγεμονία των ΗΠΑ και οι Αμερικανοί θα αντισταθούν σθεναρά. Τα BRICS δημιουργούν χώρο για τις φτωχότερες χώρες του Παγκόσμιου Νότου -και για τις συνεπείς αντιιμπεριαλιστικές δυνάμεις- προκειμένου να αγωνιστούν για τα δικά τους συμφέροντα. Αλλά oi φτωχότερες χώρες καλά θα κάνουν να θυμούνται ότι ο εχθρός του εχθρού τους δεν είναι φίλος τους.
Από αυτή την άποψη, η ιδέα του Πούτιν ότι τα BRICS θα μπορούσαν να αμφισβητήσουν αποτελεσματικά το δολάριο, ή ακόμη ότι το κινεζικό ρενμίνμπι θα μπορούσε να το υποκαταστήσει, δείχνει σχετική έλλειψη αντίληψης. Δεν υπάρχει περίπτωση να συμβεί κάτι τέτοιο στο ορατό μέλλον.
Ο κινεζικός καπιταλισμός δεν διαθέτει το χρηματοπιστωτικό σύστημα που θα μπορούσε να υποστηρίξει μια τέτοια εξέλιξη, και οι κινεζικές μεγάλες επιχειρήσεις είναι εξαιρετικά εκτεθειμένες στο δολάριο στις διεθνείς συναλλαγές τους. Οι ΗΠΑ θα συνεχίσουν να αντλούν ηγεμονική δύναμη από το δολάριο τα επόμενα χρόνια.
Τέταρτον, και τελευταίο, ο Πούτιν δήλωσε με αυτοπεποίθηση τη θεμελιώδη πραγματικότητα του πολέμου στην Ουκρανία: Η Ρωσία κερδίζει στρατηγικά, αν και όχι ακόμη επιχειρησιακά. Οι ένοπλες δυνάμεις της έχουν γίνει πανίσχυρες, σε αντίθεση με το πώς ήταν το 2022. Η οικονομία της αναδιαρθρώνεται με ταχείς ρυθμούς, διαθέτει ευρεία παραγωγική βάση και είναι πιθανόν η μεγαλύτερη στην Ευρώπη επί του παρόντος. Το πολιτικό της καθεστώς δεν φαίνεται να απειλείται άμεσα και η ισχύς του Πούτιν είναι μάλλον μεγαλύτερη από ποτέ.
Εν ολίγοις, η μαζική παρέμβαση των ΗΠΑ και της Ευρώπης στον πόλεμο είχε ως αποτέλεσμα την ανάδειξη της Ρωσίας ως τρίτης υπερδύναμης μαζί με τις ΗΠΑ και την Κίνα. Παράλληλα, οι Ουκρανοί ακραίοι εθνικιστές κατέστρεψαν την ίδια τους τη χώρα, εκτελώντας τις εντολές των ΗΠΑ.
Η εξέλιξη αυτή δεν θα σταθεροποιήσει την παγκόσμια γεωπολιτική κατάσταση, αλλά θα επιδεινώσει περαιτέρω τις εντάσεις. Οι ΗΠΑ διευθύνονται από μια ανίκανη ομάδα πολεμοκάπηλων, οι οποίοι κυβερνούν μια βαθιά διχασμένη χώρας. Απολαμβάνουν διεθνή στήριξη από τις παλιές ιμπεριαλιστικές δυνάμεις στην Ευρώπη και αλλού, αλλά ο υπόλοιπος κόσμος βλέπει καθαρά τι συμβαίνει. Καθώς η παγκόσμια ισχύς τους εξασθενεί, θα γίνουν ακόμη πιο επικίνδυνα επιθετικοί και θα συνεχίσουν να υποδαυλίζουν τους πολέμους. Ο κόσμος χρειάζεται την αντιιμπεριαλιστική φωνή αρχών της Αριστεράς όσο ποτέ άλλοτε.
Four points on the Putin interview
The interview was a huge publicity event that will have political repercussions across the world. In journalistic terms it was powerful, but at times Putin was prolix and Carlson looked out of his depth. However, its true significance lay in the politics and four points stand out.
The first, and most important, is the very fact that it happened, undertaken by a right-wing US journalist, and focusing mostly on a war on European soil. Carlson has faced a vicious attack from the US liberal establishment for doing it. Hillary Clinton, once again, showed herself to be politically clumsy, even ridiculous, in attacking him. Nonetheless, the event took place.
The hegemonic power managed to conduct a public debate even in these terms. Where is Europe? Absolutely nowhere. The reason is that it is subservient to the USA and vassals do not conduct open debates. The European Parliament, currently led by the centre right and the centre left, is financing an incredibly dangerous war in Europe, without having real debate. Ursula von der Leyen, the President of the European Commission, an unelected talentless politician, is excelling in Russophobia. Putin bypassed the subordinates and signalled his willingness to parlay with the hegemonic power.
Europe desperately needs critical voices to be heard that challenge the status quo. The European elections will bring about change, but things could become even more dangerous as the challenge comes from the far right. What is urgently needed is a loud public voice from the radical left.
Second, it became crystal clear that Putin is a Russian nationalist without a shred of progressive politics, or anti-imperialism. He is currently facing the onslaught of the US hegemon, but he is not opposed to it on any fundamental principles of justice or equality among countries. What he wants is for his country to be acknowledged as a major power, with a weighty say in the management of international economic and political affairs. This is precisely what the USA is unwilling to grant. Those who imagine that Putin somehow espouses friendly cooperation among countries have not been listening to him.
Third, Putin made clear what he means by multipolarity as he champions the BRICS. It is a challenge to the hegemon by nascent capitalist powers striving for a full share of the world economy and corresponding geopolitical influence. Putin does not seek to divide the world economy into blocs that compete against each other. On the contrary, he stressed that the world economy is a single entity, and that is exactly how internationalised Russian (and, of course, Chinese) capital sees it. They do not seek territorial, or other, exclusivity, even when the Americans are imposing sanctions.
To be sure, the BRICS challenge is a grave danger to US hegemony and the Americans will resist it tooth and nail. The BRICS are creating space for poorer countries in the Global South – and for consistent anti-imperialist forces – to fight for their own interests. But poorer countries will do well to remember that the enemy of their enemy is not their friend.
In this regard, Putin’s notion that the BRICS could effectively challenge the dollar, or even that the renminbi could supplant it, showed a certain lack of appreciation. There is no way this could happen in the foreseeable future. Chinese capitalism does not have a financial system that could support such a development, and Chinese big business is hugely exposed to the dollar in its international transactions. The US will continue to draw great hegemonic strength from the dollar in the years ahead.
Fourth, and last, Putin confidently stated the fundamental reality of the Ukraine war: Russia is winning strategically, even if not yet operationally. Its armed forces have become formidable, in sharp contrast to what they were like in 2022. Its economy is rapidly restructuring, with a broad productive base, and is probably the largest in Europe at present. Its political regime does not appear to be under direct threat and Putin’s power is probably greater than ever. In short, massive intervention by the USA and Europe in the war has resulted in the true emergence of Russia as the third superpower with the US and China. Meanwhile, Ukrainian extreme nationalists have ruined their own country by doing the bidding of the USA.
Far from stabilising global geopolitics, this development will further exacerbate tensions. The US is currently led by an incompetent crew of warmongers, who preside over a deeply divided country. They enjoy international support from the old imperialist powers in Europe and elsewhere, but the rest of the world can clearly see what is happening. As their global power ebbs, they will become even more dangerously aggressive and continue spurring wars. The world needs a principled anti-imperialist voice from the left as never before.