Τον προηγούμενο Φεβρουάριο είχαν διαφανεί συνθήκες τέλειας καταιγίδας στην Ελλάδα λόγω του προσφυγικού, της κοινωνικής αναταραχής και της δυσκολίας υλοποίησης των υποχρεώσεων του Τρίτου Μνημονίου. Ο κ. Τσίπρας τις αντιμετώπισε με τρόπο που ταιριάζει απόλυτα με την πολιτική του ιδιοσυγκρασία. Απέφυγε την τέλεια καταιγίδα κάνοντας τον ΣΥΡΙΖΑ ένα απολύτως συστημικό κόμμα και παίρνοντας την έγκριση του Γιούρογκρουπ.
Τακτοποίησε πρώτα το προσφυγικό αποδεχόμενος το ευρωτουρκικό σχέδιο που μείωσε τις ροές. Μετά καθησύχασε το εγχώριο μέτωπο κάνοντας επιμέρους συμφωνίες, με φανερές και κρυφές υποσχέσεις. Τέλος, αποδέχθηκε πλήρως την κυριαρχία των δανειστών νομοθετώντας μέτρα λιτότητας ύψους 5,4 δις, την πώληση «κόκκινων» και «πράσινων» τραπεζικών δανείων, την εκποίηση της δημόσιας περιουσίας και τον διαβόητο «κόφτη».
Στο Γιούρογκρουπ ο κ. Τσίπρας πήρε την ανταμοιβή του: η χώρα έλαβε για μια ακόμη φορά τη «δόση» της, ύψους 10,3 δις. Το μεγαλύτερο μέρος θα επιτρέψει την αποπληρωμή χρέους στο εξωτερικό για ένα σύντομο διάστημα, ενώ το υπόλοιπο θα καλύψει προσωρινά τις ληξιπρόθεσμες οφειλές του Δημοσίου. Όσον αφορά το ίδιο το χρέος, η χώρα έλαβε όσα επέτρεψε η «γραμμή» Σόιμπλε, δηλαδή μια ασαφή υπόσχεση για κάποια ελάφρυνση το 2018. Στον κ. Τσίπρα όμως δόθηκε αυτό που επιθυμούσε: η αποδοχή των ισχυρών. Είναι πια «υπεύθυνο» μέλος του συστήματος και με τη βούλα της ΕΕ.
Ο επικοινωνιακός μηχανισμός του ΣΥΡΙΖΑ παρουσίασε την ολοκλήρωση της αξιολόγησης ως τεράστια επιτυχία, λες και δεν είχαν ολοκληρώσει παρόμοιες αξιολογήσεις οι προηγούμενες κυβερνήσεις. Για πρώτη φορά όμως η προπαγάνδα του μηχανισμού ταυτίστηκε με την επί χρόνια κυρίαρχη άποψη, ότι το Μνημόνιο είναι αποφασιστικό βήμα για την ανάπτυξη. Μας πληροφόρησε, λοιπόν, ότι έκλεισε ο κύκλος των μέτρων, η σταθερότητα θα απελευθερώσει τις επενδύσεις, οι τράπεζες είναι έτοιμες να χρηματοδοτήσουν την οικονομική δραστηριότητα, η Ελλάδα γυρίζει σελίδα.
Ο μόνος που πραγματικά γύρισε σελίδα είναι ο ίδιος ο ΣΥΡΙΖΑ. Η μετάλλαξή του έχει αφαιρέσει το κυριότερο στοιχείο κινδύνου από την ελληνική πολιτική ζωή. Από το 2012 μέχρι το 2015 ο ΣΥΡΙΖΑ ήταν ένα μη συστημικό μόρφωμα, που εξέφραζε το θυμό και τη διάθεση του ελληνικού λαού για ολική αλλαγή. Οι ριζοσπαστικές του τάσεις ήταν απρόβλεπτες και συνιστούσαν απειλή για τους έχοντες και κατέχοντες στη χώρα μας. Η μάχη χάθηκε τους πρώτους επτά μήνες της διακυβέρνησης και πλέον ο ΣΥΡΙΖΑ είναι ένα πλήρως συστημικό κόμμα. Αν ο αρχηγός και το επιτελείο του καταφέρουν να διατηρηθούν στην εξουσία, θα απολαύσουν τους γνωστούς καρπούς της στην Ελλάδα. Η πορεία της οικονομίας και της κοινωνίας, δυστυχώς, θα είναι τελείως διαφορετική.
Τα στοιχεία του τελευταίου εξαμήνου δείχνουν ότι οι υφεσιακές πιέσεις στην ελληνική οικονομία είναι ισχυρές. Με τα νέα υφεσιακά μέτρα του κ. Τσακαλώτου θα αφαιρεθεί επιπλέον 1% του ΑΕΠ από τη ζήτηση το 2016. Άδηλο το τι θα συμβεί όταν αρχίσουν οι πωλήσεις τραπεζικών δανείων. Τα επιτόκια πιθανότατα θα πέσουν, καθώς οι τράπεζες θα έχουν φτηνότερη πρόσβαση στην ρευστότητα της ΕΚΤ, αλλά οι ροές της πίστωσης δεν πρόκειται να διογκωθούν γρήγορα.
Το 2016 θα είναι μια ακόμη δύσκολη χρονιά ύφεσης. Αν η οικονομία επιστρέψει στην ανάπτυξη το 2017, οι ρυθμοί δύσκολα θα ξεπεράσουν το 2% για σημαντικό χρονικό διάστημα. Δεν υπάρχει καμία προοπτική συστηματικής ανάπτυξης της τάξης του 4%-5%, όπως πραγματικά απαιτείται για να μειωθεί η τεράστια ανεργία και να βελτιωθεί το παραγωγικό πρότυπο. Η Ελλάδα είναι για τα καλά σε τροχιά οικονομικής και γεωπολιτικής ασημαντότητας.
Στον κ. Τσίπρα δόθηκε μια μοναδική ευκαιρία να αλλάξει τα πράγματα, μια ευκαιρία που στην πραγματικότητα δεν την είχε κερδίσει με το σπαθί του. Όπως λέει ο Σαίξπηρ στη Δωδεκάτη Νύχτα, υπάρχουν μερικοί που απλώς η τύχη ρίχνει πάνω τους το μεγαλείο. Ο κ. Τσίπρας αποδείχθηκε ικανότατος στους τακτικισμούς της ελληνικής πολιτικής ζωής. Δεν είχε όμως ίχνος από το κουράγιο και τη γνώση που απαιτούν οι μεγάλες ιστορικές στιγμές. Προτίμησε να υιοθετήσει εξ ολοκλήρου το πρόγραμμα του αντιπάλου, αυτό ακριβώς που καθύβριζε περιφερόμενος στην Ελλάδα. Κανείς δε μπορεί να ξέρει ποιο θα είναι το υπόλοιπο της διαδρομής του. Το βέβαιο είναι ότι η χώρα βαδίζει σε δρόμο ιστορικής παρακμής.
Τακτοποίησε πρώτα το προσφυγικό αποδεχόμενος το ευρωτουρκικό σχέδιο που μείωσε τις ροές. Μετά καθησύχασε το εγχώριο μέτωπο κάνοντας επιμέρους συμφωνίες, με φανερές και κρυφές υποσχέσεις. Τέλος, αποδέχθηκε πλήρως την κυριαρχία των δανειστών νομοθετώντας μέτρα λιτότητας ύψους 5,4 δις, την πώληση «κόκκινων» και «πράσινων» τραπεζικών δανείων, την εκποίηση της δημόσιας περιουσίας και τον διαβόητο «κόφτη».
Στο Γιούρογκρουπ ο κ. Τσίπρας πήρε την ανταμοιβή του: η χώρα έλαβε για μια ακόμη φορά τη «δόση» της, ύψους 10,3 δις. Το μεγαλύτερο μέρος θα επιτρέψει την αποπληρωμή χρέους στο εξωτερικό για ένα σύντομο διάστημα, ενώ το υπόλοιπο θα καλύψει προσωρινά τις ληξιπρόθεσμες οφειλές του Δημοσίου. Όσον αφορά το ίδιο το χρέος, η χώρα έλαβε όσα επέτρεψε η «γραμμή» Σόιμπλε, δηλαδή μια ασαφή υπόσχεση για κάποια ελάφρυνση το 2018. Στον κ. Τσίπρα όμως δόθηκε αυτό που επιθυμούσε: η αποδοχή των ισχυρών. Είναι πια «υπεύθυνο» μέλος του συστήματος και με τη βούλα της ΕΕ.
Ο επικοινωνιακός μηχανισμός του ΣΥΡΙΖΑ παρουσίασε την ολοκλήρωση της αξιολόγησης ως τεράστια επιτυχία, λες και δεν είχαν ολοκληρώσει παρόμοιες αξιολογήσεις οι προηγούμενες κυβερνήσεις. Για πρώτη φορά όμως η προπαγάνδα του μηχανισμού ταυτίστηκε με την επί χρόνια κυρίαρχη άποψη, ότι το Μνημόνιο είναι αποφασιστικό βήμα για την ανάπτυξη. Μας πληροφόρησε, λοιπόν, ότι έκλεισε ο κύκλος των μέτρων, η σταθερότητα θα απελευθερώσει τις επενδύσεις, οι τράπεζες είναι έτοιμες να χρηματοδοτήσουν την οικονομική δραστηριότητα, η Ελλάδα γυρίζει σελίδα.
Ο μόνος που πραγματικά γύρισε σελίδα είναι ο ίδιος ο ΣΥΡΙΖΑ. Η μετάλλαξή του έχει αφαιρέσει το κυριότερο στοιχείο κινδύνου από την ελληνική πολιτική ζωή. Από το 2012 μέχρι το 2015 ο ΣΥΡΙΖΑ ήταν ένα μη συστημικό μόρφωμα, που εξέφραζε το θυμό και τη διάθεση του ελληνικού λαού για ολική αλλαγή. Οι ριζοσπαστικές του τάσεις ήταν απρόβλεπτες και συνιστούσαν απειλή για τους έχοντες και κατέχοντες στη χώρα μας. Η μάχη χάθηκε τους πρώτους επτά μήνες της διακυβέρνησης και πλέον ο ΣΥΡΙΖΑ είναι ένα πλήρως συστημικό κόμμα. Αν ο αρχηγός και το επιτελείο του καταφέρουν να διατηρηθούν στην εξουσία, θα απολαύσουν τους γνωστούς καρπούς της στην Ελλάδα. Η πορεία της οικονομίας και της κοινωνίας, δυστυχώς, θα είναι τελείως διαφορετική.
Τα στοιχεία του τελευταίου εξαμήνου δείχνουν ότι οι υφεσιακές πιέσεις στην ελληνική οικονομία είναι ισχυρές. Με τα νέα υφεσιακά μέτρα του κ. Τσακαλώτου θα αφαιρεθεί επιπλέον 1% του ΑΕΠ από τη ζήτηση το 2016. Άδηλο το τι θα συμβεί όταν αρχίσουν οι πωλήσεις τραπεζικών δανείων. Τα επιτόκια πιθανότατα θα πέσουν, καθώς οι τράπεζες θα έχουν φτηνότερη πρόσβαση στην ρευστότητα της ΕΚΤ, αλλά οι ροές της πίστωσης δεν πρόκειται να διογκωθούν γρήγορα.
Το 2016 θα είναι μια ακόμη δύσκολη χρονιά ύφεσης. Αν η οικονομία επιστρέψει στην ανάπτυξη το 2017, οι ρυθμοί δύσκολα θα ξεπεράσουν το 2% για σημαντικό χρονικό διάστημα. Δεν υπάρχει καμία προοπτική συστηματικής ανάπτυξης της τάξης του 4%-5%, όπως πραγματικά απαιτείται για να μειωθεί η τεράστια ανεργία και να βελτιωθεί το παραγωγικό πρότυπο. Η Ελλάδα είναι για τα καλά σε τροχιά οικονομικής και γεωπολιτικής ασημαντότητας.
Στον κ. Τσίπρα δόθηκε μια μοναδική ευκαιρία να αλλάξει τα πράγματα, μια ευκαιρία που στην πραγματικότητα δεν την είχε κερδίσει με το σπαθί του. Όπως λέει ο Σαίξπηρ στη Δωδεκάτη Νύχτα, υπάρχουν μερικοί που απλώς η τύχη ρίχνει πάνω τους το μεγαλείο. Ο κ. Τσίπρας αποδείχθηκε ικανότατος στους τακτικισμούς της ελληνικής πολιτικής ζωής. Δεν είχε όμως ίχνος από το κουράγιο και τη γνώση που απαιτούν οι μεγάλες ιστορικές στιγμές. Προτίμησε να υιοθετήσει εξ ολοκλήρου το πρόγραμμα του αντιπάλου, αυτό ακριβώς που καθύβριζε περιφερόμενος στην Ελλάδα. Κανείς δε μπορεί να ξέρει ποιο θα είναι το υπόλοιπο της διαδρομής του. Το βέβαιο είναι ότι η χώρα βαδίζει σε δρόμο ιστορικής παρακμής.
Πρώτη δημοσίευση: Κυριακή 29 Μαΐου 2016, Εφημερίδα Καθημερινή