Απαντούν (σε κοινές ερωτήσεις): Κ. Λαπαβίτσας, Ευ. Τσακαλώτος, Κ. Μελάς.
Άρθρα: Αρ. Μπαλτάς, Κ. Δουζίνας
Επιμέλεια: Σταύρος Καπακος- Χρήστος Σίμος
Κώστας Λαπαβίτσας: Ο ΣΥΡΙΖΑ να επανεξετάσει τη θέση του για το ευρώ
"Οι λύσεις που μπορούν να αναζητηθούν στο πλαίσιο της Ευρωζώνης είναι λύσεις που εξυπηρετούν τα συμφέροντα του μεγάλου κεφαλαίου και μόνο. Λύση υπέρ των εργατικών και των λαϊκών στρωμάτων της Ελλάδας είναι παντελώς ανέφικτη. Επιπλέον βλέπουμε ότι ακόμα και η θέση περί αναδιαπραγμάτευσης είναι ανέφικτη."
Ερ.: Μετά τη δεύτερη απόφαση του Eurogroup για την Κύπρο εκφράζονται απόψεις για επανεξέταση της θέσης του ΣΥΡΙΖΑ για το ευρώ ή της θέσης του ΑΚΕΛ για το ευρώ; Θεωρείτε ότι υπάρχει τέτοιο θέμα ή ότι μπορούν να αναζητηθούν λύσεις στο πλαίσιο της Ευρωζώνης;
Το ΑΚΕΛ ήδη επανεξετάζει, και ορθώς, την άποψή του για το ευρώ. Θεωρώ ότι αυτό πρέπει να συμβεί και στον ΣΥΡΙΖΑ. Θεωρώ επίσης ότι η άποψη που έχει εκφράσει ο ΣΥΡΙΖΑ σε ό,τι αφορά το ευρώ και σε ό,τι αφορά τη δική του πολιτική πρόταση για απόρριψη του Μνημονίου και της δανειακής σύμβασης εντός του ευρώ πλέον έχει φτάσει στα όριά της. Πρέπει να ξαναδεί το θέμα σοβαρά και ανοιχτά, και να δείξει εμπιστοσύνη στον ελληνικό λαό.
Οι λύσεις που μπορούν να αναζητηθούν στο πλαίσιο της Ευρωζώνης είναι λύσεις που εξυπηρετούν τα συμφέροντα του μεγάλου κεφαλαίου και μόνο. Λύση υπέρ των εργατικών και των λαϊκών στρωμάτων της Ελλάδας είναι παντελώς ανέφικτη.
Επιπλέον βλέπουμε ότι ακόμα και η θέση περί αναδιαπραγμάτευσης είναι ανέφικτη: Στο δεύτερο Eurogroup παρουσίασαν στον κ. Αναστασιάδη έναν ωμό εκβιασμό. Ένα δίλημμα το οποίο του έλεγε ότι μέχρι το απόγευμα της Δευτέρας θα έχεις ρευστότητα. Μετά, κανονίστε την πορεία σας. Κι αναγκαστικά, επειδή δεν είχε άλλο σχέδιο, υποχώρησε, διότι αλλιώς, την Τρίτη το πρωί, θα υπήρχε χάος. Άρα λοιπόν όχι μόνο δεν υπάρχουν λύσεις για τα λαϊκά στρώματα, αλλά δεν τίθεται καν θέμα να συζητηθούν ευνοϊκότερες ρυθμίσεις. Αυτό που τίθεται από την πλευρά των εχόντων και των κατεχόντων είναι εκβιασμός.
Ερ.: Τι δείχνουν οι άλλες εμπειρίες, όπως της Ιταλίας, της Ισπανίας, της Πορτογαλίας, της Ιρλανδίας, της Ρουμανίας ή της Ουγγαρίας κ.ά. όσον αφορά το νόμισμα και την ύπαρξη η όχι Μνημονίου;
Οι παραπάνω χώρες είναι πολύ διαφορετικές, οπότε δεν καταλαβαίνω ποιος είναι ο ειρμός και η κοινή γραμμή. Εάν η συμπερίληψη των παραπάνω χωρών θέλει να δείξει ότι υπάρχουν χώρες και εκτός ευρώ που αντιμετωπίζουν κρίση, κομίζετε γλαύκα εις τας Αθήνας. Προφανώς, οι καπιταλιστικές οικονομίες αντιμετωπίζουν κρίσεις, ανεξαρτήτως του νομίσματος. Όμως, αυτό που έχουμε μπροστά μας είναι μια συγκεκριμένη κρίση που αντιμετωπίζει ένα συγκεκριμένο νομισματικό σύστημα. Αυτό πρέπει να μας απασχολήσει, όχι το αν υφίστανται κρίσεις γενικά.
Το νόμισμα, λοιπόν, και το Μνημόνιο είναι άμεσα συνδεδεμένα, στην περίπτωση τόσο της Ελλάδας όσο και της Κύπρου αλλά και άλλων χωρών. Το να μην το βλέπει κανείς συνιστά παραγνώριση του προφανούς. Το νόμισμα έχει πολύ μεγάλη σημασία και είναι λάθος να λέγεται ότι η κρίση οφείλεται σε βαθύτερα αίτια του καπιταλισμού και το νόμισμα είναι απλώς ένα επιφαινόμενο. Βεβαίως και η κρίση έχει βαθιά αίτια κι έχει να κάνει με τη δομική σύνθεση του καπιταλισμού, αλλά το νόμισμα το ίδιο δεν είναι ποτέ επιφαινόμενο. Το νόμισμα είναι η κορυφή μιας πυραμίδας. Έχει πολύ μεγάλη σημασία δηλαδή εάν το νόμισμα είναι δραχμή ή αν είναι ευρώ ή αν είναι δολάριο.
Στην περίπτωση της Ελλάδας, άλλο πράγμα είναι λειτουργεί με το ευρώ, άλλο να λειτουργεί με βάση το δολάριο των ΗΠΑ κι άλλο να επιστρέψει στη δραχμή. Αυτό το καταλαβαίνουν όλοι οι άνθρωποι. Να τίθεται ως θέμα αριστερής πολιτικής ή αριστερής ανάλυσης, συνιστά, νομίζω, άγνοια του προφανούς. Η αλλαγή του νομίσματος επιτρέπει ανάκτηση έλεγχου στη νομισματική πολιτική, δίνει πολύ μεγαλύτερα περιθώρια στη δημοσιονομική πολιτική κι ανοίγει το περιθώριο για αναδιανομή και για αναδιάρθρωση του χρηματοπιστωτικού ζητήματος.
Τη στιγμή αυτή η αλλαγή του νομίσματος είναι κομβικό σημείο για τη ρήξη με τον ελληνικό καπιταλισμό. Έτσι ήταν από την πρώτη στιγμή, τώρα έχει αποδειχθεί πλέον πέραν πάσης αμφιβολίας. Άρα, λοιπόν, όποιος λέει ότι το νόμισμα δεν έχει σημασία αποφεύγει τη ρήξη με τον ελληνικό καπιταλισμό.
Ερ.: Πώς κρίνετε το κλίμα ευρωσκεπτικισμού που διαπιστώνεται στην Ευρώπη; Υπάρχουν εναλλακτικές λύσεις για την κρίση στην Ευρωζώνη; Για παράδειγμα η πρόταση που εκφράζει ο Στιούαρτ Χόλαντ, που τάσσεται υπέρ της πρότασης της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής ήδη από το 2011 (Νιου Ντιλ, ομόλογα από ΕΤΕπ κ.ά.) ή η πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ για ευρωπαϊκή διάσκεψη για το χρέος αποτελούν ικανοποιητικές ιδέες;
Το κλίμα του ευρωσκεπτικισμού υπάρχει ευρύτατα κι αυτό είναι απολύτως φυσιολογικό. Ο λόγος για τον οποίο υπάρχει είναι η κρίση που έχουν δημιουργήσει η Ευρωζώνη και η Ε.Ε. ευρύτερα, και φυσικά οι πολιτικές που ακολουθήθηκαν για την αντιμετώπιση της κρίσης, οι οποίες δεν είναι τυχαίες ούτε είναι απόρροια ιδεοληψίας: πηγάζουν από τα μεγάλα συμφέροντα που είναι κεντρικά για την Ευρωζώνη.
Οι πολιτικές που ακολουθήθηκαν πλήττουν ευθέως την εργατική τάξη, την εργασία, την απασχόληση, το κράτος πρόνοιας κ.λπ. Είναι πολύ φυσιολογικό, επομένως να υπάρχει ευρωσκεπτικισμός. Οι λαοί της Ευρώπης δεν μπήκαν σ’ αυτό το κοινό νόμισμα γιατί πιστεύουν σε κάποιο υπέρτατο καλό ούτε η Ευρωζώνη είναι κάτι τέτοιο. Μπήκαν για να έχουν καλύτερες συνθήκες ζωής και διαβίωσης και δεν τις έχουν. Επίσης το θέμα δεν είναι μόνο κοινωνικό ή οικονομικό, αλλά και άμεσα πολιτικό: αυτό που βλέπουμε να γίνεται είναι ωμότατη επιβολή αντιδημοκρατικών διαδικασιών -π.χ. τοποθέτηση τραπεζιτών στη θέση του πρωθυπουργού-, αλλά και πέρα από αυτό έχουμε ωμότατους εκβιασμούς χώρας προς χώρα. Έχουμε δηλαδή ιεραρχία χωρών.
Η Ε.Ε. δεν είναι συνεταιριστικός όμιλος αλλά μια ιεραρχική, καπιταλιστική και, στη βάση της, ιμπεριαλιστική ολότητα. Ο κόσμος το προσλαμβάνει αυτό και αντιδρά πολύ φυσιολογικά. Θα είναι τραγικό αν η Αριστερά επιτρέψει στην Άκρα Δεξιά να επωφεληθεί από αυτόν τον ευρωσκεπτικισμό και να προτείνει δυναμικές και δραστικές λύσεις.
Η πρόταση του Σ. Χόλαντ κατατέθηκε πριν από τρία χρόνια, αλλά δεν προχώρησε. Είναι μια πρόταση που αποτελεί μέρος ευρύτερων προτάσεων, που όλες έχουν να κάνουν με το ευρωομόλογο, οι οποίες είναι λύσεις που δεν προχώρησαν για πολύ προφανείς λόγους, εφόσον συνεπάγονται κόστος για τις χώρες του κέντρου, κόστος που έχει να κάνει με το ρίσκο που θα πάρουν και με τη φορολογία.
Η Ευρωζώνη δεν είναι φτιαγμένη έτσι. Είναι φτιαγμένη για να αποφεύγεται αυτό το κόστος. Άρα λοιπόν έχουμε απόρριψη αυτών των λύσεων κι έχουμε επιβολή λύσεων που πηγάζουν από το κέντρο, οι οποίες είναι λύσεις λιτότητας και περικοπής του εργατικού κόστους. Δεν υπάρχουν άλλες εναλλακτικές λύσεις μέσα σ’ αυτό. Είναι κυνήγι φαντασμάτων να ψάχνει κανείς να βρει τρόπο να κάνει κάτι προοδευτικό. Πρέπει να αναγνωρίζουμε την πραγματικότητα, την οποία έχουμε μπροστά μας τρία χρόνια. Δεν υπάρχει κίνηση κοινωνικού φαινομένου που διαρκεί τρία χρόνια κι οφείλεται στην ιδεοληψία της κ. Μέρκελ.
Ο βασικός μαρξισμός λέει ότι, αν έχεις κάτι το οποίο επιμένει μ’ αυτόν τον τρόπο, οι ρίζες του είναι κοινωνικές και υλικές. Πρέπει λοιπόν η Αριστερά, ο ΣΥΡΙΖΑ, να το αναγνωρίσει αυτό, να καταλάβει τι έχει απέναντί της. Δεν υπάρχει κατά την άποψή μου εναλλακτική λύση εντός της Ευρωζώνης που να είναι υπέρ του εργατικού και του λαϊκού στοιχείου. Η Αριστερά πρέπει να καταθέσει ριζοσπαστική λύση που θα περιλαμβάνει και το σπάσιμο αυτής της ¨Ένωσης και την έξοδο από αυτήν ή τον ριζικό αποχωρισμό. Να μην το φοβηθεί, γιατί αλλιώς ούτε την κοινωνία θα μπορέσει να αλλάξει ούτε να διαπραγματευτεί ούτε να σταθεί απέναντι στις εσωτερικές της υποχρεώσεις με στοιχειώδη αξιοπρέπεια.